Veel gestelde vragen over opvang van asielzoekers

Er zijn in Nederland nog steeds te weinig plekken om asielzoekers op te vangen. Tot nu toe heeft de gemeente Nijkerk geen asielzoekers opgevangen. De gemeenteraad van Nijkerk heeft besloten om hierin verantwoordelijkheid te nemen en ruimte te bieden aan 278 asielzoekers. De gemeenteraad heeft hierover vergaderd op 23 mei en 30 mei. U kunt deze vergaderingen terugkijken om te zien wat de verschillende partijen hebben gezegd en waarom ze dit besluit hebben genomen:

Vergadering 23 mei (punt 3): Agenda Nijkerk - Commissie I donderdag 23 mei 2024
Vergadering 30 mei (punt 4): Agenda Nijkerk - Raadsvergadering donderdag 30 mei 2024

De gemeenteraad heeft er toen voor gekozen om niet eerst de mening van de inwoners te vragen over de opvang van asielzoekers. Wel heeft de gemeenteraad besloten om de inwoners en ondernemers te betrekken bij het zoeken naar geschikte plekken voor de opvang en te vragen wat zij belangrijk vinden. Dit kon via een vragenlijst, die van 13 juni tot 13 juli in te vullen was. Ook konden inwoners een van de drie inloopbijeenkomsten bezoeken of online meedoen aan een bijeenkomst.

Als de gemeenteraad heeft besloten waar de opvangplekken komen, maakt de gemeente samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties een plan voor hoe de opvang geregeld wordt. Er komt ook een apart plan over de veiligheid in en rondom de opvangplekken. Dit plan wordt gemaakt met de politie en andere organisaties.

Een asielzoeker is een vluchteling, die asiel heeft aangevraagd om in Nederland te mogen blijven, omdat hij of zij niet meer veilig is in het eigen land en bescherming zoekt

Een statushouder is een vluchteling die door de asielprocedure heen is gekomen, een verblijfsvergunning heeft gekregen en in Nederland mag blijven om een nieuw leven op te bouwen. Dit betekent dat hij of zij deel gaat uitmaken van onze samenleving en ook recht heeft op woonruimte en onderwijs. 

Participatie is het actief betrekken en laten deelnemen van inwoners, ondernemers en organisaties bij het maken van (nieuwe) plannen van de gemeente en de uitvoering daarvan.

Een participatieverslag is een document waarin de gemeente opschrijft wat mensen hebben gezegd tijdens gesprekken en bijeenkomsten. Het verslag laat zien welke ideeën, zorgen en meningen inwoners hebben gedeeld. Het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad gebruiken dit verslag om te beslissen wat ze gaan doen. Het verslag is openbaar, zodat iedereen kan lezen welke reacties zijn gegeven.

Om de juiste opvangplek(ken) te kiezen, heeft de gemeente een afwegingskader gebruikt. Alle suggesties voor opvangplekken zijn hiermee getoetst. Een afwegingskader is een hulpmiddel om goed te kunnen kiezen. Het geeft een duidelijk overzicht van de dingen die belangrijk zijn bij het maken van een keuze en hoe je deze dingen moet afwegen. Zo kun je makkelijker zien wat de beste keuze is. Het afwegingskader bestaat uit vijf stappen, waarin locaties kunnen afvallen of punten kunnen scoren. Het resultaat is een aantal locaties die geschikt zijn als opvangplekken voor asielzoekers. Hieruit kan het gemeentebestuur een keuze maken. Het afwegingskader is openbaar. Onderwerpen zoals impact op de omgeving, bestemming en inpassing, veiligheid, flora en fauna, energievoorzieningen en bereikbaarheid komen terug in het afwegingskader.
 

Met een locatieonderzoek bekijk je de kansen, mogelijkheden en risico's van een plek. Het locatieonderzoek voor de keuze voor opvangplekken deden we met behulp van het afwegingskader. In totaal zijn er 127 locaties onderzocht die zijn aangedragen. Het afwegingskader staat beschreven  in het locatieonderzoek-rapport. Verder beschrijven we In het rapport de uitkomsten per stap. Het college van burgemeester en wethouders heeft op basis van het locatieonderzoek in september een voorstel aan de gemeenteraad voorgelegd voor vier kleinschalige opvangplekken. 

Een Woo-verzoek is een verzoek dat je kunt indienen bij de overheid om informatie te krijgen die nog niet openbaar is. U kunt bijvoorbeeld een Woo-verzoek doen als u wilt weten welke documenten gebruikt zijn om een beslissing te nemen. Of welke communicatie er binnen de organisatie geweest is. In de Woo staat welke informatie een overheidsinstantie openbaar moet maken.

Er zijn meerdere verzoeken bij de gemeente Nijkerk ingediend in het kader van de Wet open overheid (Woo) over het onderwerp asielopvang. Hiervoor is een speciale webpagina in het leven geroepen. Op de website staat algemene informatie over de Woo en het proces van de zoektocht naar opvangplekken. Ook publiceren we hier alle Woo-verzoeken en de gevraagde documenten. De webpagina wordt doorlopend bijgewerkt. 

De gemeenteraad van Nijkerk heeft op 30 mei uitgesproken dat zij zich aan de afspraken die in de Spreidingswet staan willen vasthouden, ook al wordt deze ingetrokken door het nieuwe kabinet.

Op 14 maart 2024 heeft de gemeenteraad gesproken over de opvang van vluchtelingen: asielzoekers, Oekraïners en statushouders. Een van de belangrijkste uitkomsten was dat de gemeente Nijkerk het belangrijk vindt om verantwoordelijkheid en de regie te nemen in het oplossen van het vraagstuk rondom deze opvang. De gemeente Nijkerk moet op basis van de nieuwe Spreidingswet per 1 juli 2025 een plek bieden aan 278 asielzoekers, waarvan 24 alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Afgesproken is dat het college mogelijke opvanglocaties in beeld brengt, met daarbij de voor- en nadelen en overwegingen vanuit de samenleving. Vervolgens maakt de raad een keuze voor één of meer locaties.

Op 30 maart 2024 heeft de raad de nota van uitgangspunten Opvang Asielzoekers vastgesteld. Hierin is deze afspraak vastgelegd. De raad heeft daarbij ook uitgesproken zich te willen houden aan de taakstelling zoals die in de Spreidingswet is vastgelegd, ook als deze wet wordt ingetrokken, zoals in het Hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet staat. 

In juni en juli zijn ideeën voor opvangplekken verzameld. Er zijn meer dan 100 ideeën voor locaties aangedragen. In juli en augustus is alle inbreng uit de samenleving in een participatieverslag vastgelegd. Er is afwegingskader opgesteld en alle aangedragen locaties zijn onderzocht. 

Het college heeft het voorstel op 20 september aan de gemeenteraad aangeboden. Op donderdag 10 oktober is het voorstel besproken in de raadscommissie en op 24 oktober in de raadsvergadering. 

De gemeenteraad stemt in dat er verder wordt gewerkt aan vier plannen van aanpak voor de vier kleinschalige locaties verspreid over de gemeente Nijkerk, die het college van burgemeester en wethouders heeft voorgesteld. Het gaat om twee locaties in Nijkerk (voor 75 en voor 78 personen), één in Hoevelaken (voor 75 personen) en één in Nijkerkerveen (voor 50 personen). In Hoevelaken en Nijkerkerveen worden de opvangplekken gecombineerd met woningbouw voor doelgroepen uit deze beide kernen, zoals jongeren of starters. Het gaat om tijdelijke opvangplekken voor minimaal 5 jaar.

In november is de gemeente gestart met keukentafelgesprekken met omwonenden en betrokkenen van de vier opvanglocaties. Voor de locaties Beurtschipper en Nijverheidsstraat organiseert de gemeente in november bijeenkomsten waar bewoners, ondernemers en betrokkenen kunnen meedenken. Ook staat er vanaf 19 november een vragenlijst online. Voor de locaties Nijkerkerveen en Hoevelaken gaat de gemeente de komende tijd verder in gesprek met omwonenden en betrokkenen. In januari volgen de bijeenkomsten en de online vragenlijst voor deze twee locaties.

Op dit moment kan er geen bezwaar worden ingediend. De invulling van de opvangplekken wordt samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties uitgewerkt. 

Nee. Asielzoekers die een verblijfsvergunning krijgen worden gekoppeld aan een gemeente in Nederland. Zij gaan naar die gemeente toe om te wonen. De asielzoekers die in de opvang in Nijkerk verblijven kunnen dus niet automatisch in de gemeente Nijkerk blijven.

Het is nog niet bekend om welke mensen het volgend jaar gaat. Op dit moment zoekt de gemeente Nijkerk 278 opvangplekken om per 1 juli 2025 de asielzoekers te kunnen opvangen. Hiermee houdt de gemeente zich aan de Nederlandse regelgeving zoals die is vastgelegd in de Spreidingswet. Het zijn mensen die gevlucht zijn uit hun eigen land omdat het daar onveilig is en zij wachten op hun asielaanvraag In Nederland. Het kan gaan om alleenstaanden, mannen, vrouwen en gezinnen. Zodra de asielzoekers er zijn en hun plek hebben gevonden gaan we bekijken hoe we de asielzoekers en onze inwoners met elkaar kunnen verbinden en kennis kunnen laten maken. Bijvoorbeeld door het organiseren van kennismakingsdagen. 

Het COA verzorgt opvang zo lang iemand daar recht op heeft. Bewoners hebben wekelijks meldplicht. Als er op de plek gekookt kan worden dan ontvangen bewoners eetgeld en leefgeld. Als er maaltijdvoorziening is op de opvang dan ontvangen bewoners van het COA alleen leefgeld. Eetgeld bedraagt € 59,50 per week en leefgeld bedraagt €14,40 per week. COA organiseert diverse trainingen en lessen gericht op inburgering en het leven in Nederland.

Een asielzoeker mag in Nederland werken. De asielaanvraag moet dan wel minstens 6 maanden in behandeling zijn. Ook moet de asielzoeker een BSN-nummer aanvragen om te kunnen werken. 

Afhankelijk van hoe groot de opvang is, is er enkele dagen tot de hele week een huisartsenpost (GZA) op de opvangplek aanwezig. Zij verzorgen de eerste medische zorg en kunnen doorverwijzen naar andere zorgverleners. Bewoners hebben via COA een basis-zorgverzekering en recht op basale tandartshulp. Niet vergoedde zorg kan niet door bewoners worden afgenomen.

Het gebouw aan de Zuiderinslag, waar nu het Van Lodenstein College in gehuisvest is, gaat op termijn verhuizen naar Barneveld. Mogelijk kan het gebouw daarna ingericht worden als opvangplek voor asielzoekers. Dat kan inderdaad niet direct. Het kan zijn dat we de opvang van asielzoekers in fases gaan regelen. Als we hadden gekozen voor Het van Lodenstein College als opvangplek, dan zou dit betekenen dat de opvang eerst voor een bepaalde periode op een andere plek zou plaatsvinden, en pas in de school op het moment dat dit gebouw beschikbaar is. Hier is uiteindelijk niet voor gekozen.

Om de juiste opvangplek(ken) te kiezen, gebruikt de gemeente een hiervoor opgesteld afwegingskader. Alle suggesties voor opvangplekken die in de afgelopen periode zijn aangedragen zijn hiermee getoetst. Een afwegingskader is een hulpmiddel om goed te kunnen kiezen. Het geeft een duidelijk overzicht van de dingen die belangrijk zijn bij het maken van een keuze en hoe je deze dingen moet afwegen. Zo kun je makkelijker zien wat de beste keuze is. Het afwegingskader bestaat uit vijf stappen, waarin locaties kunnen afvallen of punten kunnen scoren. Het resultaat is een aantal locaties die geschikt kunnen zijn als opvangplekken voor asielzoekers. Hieruit kon het gemeentebestuur een keuze maken. Het afwegingskader is openbaar. Onderwerpen zoals impact op de omgeving, bestemming en inpassing, veiligheid, flora en fauna, energievoorzieningen en bereikbaarheid komen terug in het afwegingskader.

Op het moment dat we aan de inwoners vroegen om mee te denken was het nog niet bekend waar de opvangplek(ken) zouden komen. Ook was het nog niet bekend of het één grote opvangplek zou worden, of dat gekozen zou worden voor meerdere plekken verspreid over de gemeente. Inmiddels heeft het college van burgemeester en wethouders inderdaad ervoor gekozen om een voorstel te doen voor vier kleinschalige opvangplekken verspreid over de gemeente.  

Dit gaan we verder uitwerken in de plannen van aanpak. Bij de locatie aan de Nijverheidsstraat 7 stelt het college voor om de centrale voorzieningen voor alle vier de locaties te realiseren, zoals huisarts, tandarts, dagbesteding en onderwijs voor volwassenen.
Daarnaast kunnen we ook kijken of we gebruik kunnen maken van de voorzieningen bij een AZC in Barneveld, Amersfoort of misschien Harderwijk. Dan wordt ook gekeken naar de bereikbaarheid   Asielzoekers moeten zoveel mogelijk zelfstandig reizen. Dit betekent dat zij zelf naar de centrale voorziening moeten gaan. Dit wordt gestimuleerd door woonbegeleiding en waar nodig ondersteund door vrijwilligers. Daarnaast gaan we onderzoeken of vervoer met shuttlebusjes of het openbaar vervoer mogelijk is.

 De oude Struik fabriek is genoemd en meegenomen in het locatieonderzoek. Uit het locatieonderzoek komt het gebouw als geschikt voor een opvangplek. Het college heeft voor een andere bestemming van het voormalige fabriekspand gekozen. Het wordt een bedrijfsverzamelgebouw voor voedsel gerelateerde bedrijven. Hier kunnen ervaren voedselbedrijven hun ervaringen delen met startende bedrijven. 

Dit terrein hoort bij de ontwikkeling Stadshaven Nijkerk, waar een nieuw stedelijk woon- en leefgebied wordt gerealiseerd. In de eerste fase van de uitvoering van dit plan worden op de locatie van het oude gemeentehuis ca. 30 woningen ontwikkeld. Het is de verwachting dat de bouw binnen twee jaar gaat starten. Voor de ontwikkeling van een opvangplek van asielzoekers is het gebouw daarmee te kort beschikbaar. 

Er heeft een rederij een voorstel gedaan aan de gemeente Nijkerk. Het ging om noodopvang van asielzoekers, voor een tijdelijke periode. De rederij heeft zelf geen plek om de boot neer te leggen. Maar ook de gemeente heeft hier geen plek voor beschikbaar. Daarom zijn we niet verder gegaan met dit aanbod.

• Met de vier voorgestelde locaties verspreiden we de opvang van asielzoekers over de gemeente. 
• De locaties zijn in eigendom van de gemeente of de eigenaren zijn bereid om mee te werken wanneer de gemeente deze plekken aanwijst. 
• De locaties bieden voldoende mogelijkheden voor woonruimte, recreatieruimte, buitenruimte en ruimte voor parkeren. 
• Alle locaties liggen op acceptabele afstand van algemene voorzieningen. 
• Er is voldoende (mogelijke) aansluiting voor gas, water en licht. 
• Op basis van onderzoek door de Omgevingsdienst komen we op dit moment geen belemmeringen tegen. Bij het opstellen van het plan van aanpak  doen we verder onderzoek.

Met de gekozen locaties komen we tegemoet aan een aantal wensen uit het participatieproces. We kiezen voor het spreiden van de opvang over de gemeente in plaats van voor één grootschalige opvangplek voor 278 asielzoekers. Ook hebben we in ons keuzeproces oog gehad voor locaties op een bedrijventerrein. En we hebben in Hoevelaken en Nijkerk mogelijkheden gecreëerd om de bouw te combineren met de bouw van woningen voor andere doelgroepen uit deze kernen.

Na het onderzoek bleven er als beste mogelijkheid 28 locaties over. In het locatieonderzoek kunt u hier meer over lezen. Deze staat op https://www.nijkerk.eu/asielzoekers. 

In hoofdstuk 9 van de notitie Keuze opvangplekken asielzoekers gemeente Nijkerk staat in hoofdstuk 9 aangegeven om welke redenen het college deze locaties heeft laten afvallen. 

• Nijkerk: het terrein tussen de Amersfoortseweg, van Dijkhuizenstraat en Oude Amersfoortseweg. Deze locatie scoort 10 punten en is als een geschikte mogelijkheid uit het locatieonderzoek gekomen. Het college heeft niet voor deze locatie gekozen omdat het eerst wilde kijken naar de mogelijkheden om kleinschalige locaties goed over de drie kernen te spreiden.
• Nijkerkerveen: het terrein tussen de Amersfoortseweg, de Vrouwenweg en de Nieuwe Kerkstraat. Deze locatie scoort in het locatieonderzoek 7,5 punten en is daarom niet meegegaan in de eindafweging. 
• Hoevelaken: het Van Lodenstein College. Deze locatie scoort in het locatieonderzoek 7 punten en is daarom niet meegegaan in de eindafweging. 

Het college vindt dat dit te veel nadelen heeft.

• Het heeft een geïsoleerde ligging. Er zijn weinig tot geen mogelijkheden voor integratie en tot meedoen in de samenleving. Terwijl we wel graag willen dat deze mensen onderdeel worden van de samenleving. Zo leert men ook over onze cultuur en hoe we hier in Nederland met elkaar leven.
• De afstand tot de voorzieningen is al snel te groot. 
• De wegen zijn meestal niet ingericht als voetpad of fietspad. Het vergt veel extra inzet en middelen om de locatie goed bereikbaar te maken te voet en op de fiets.
• De afstand tot het openbaar vervoer is vaak te ver.

Aan de Nijverheidsstraat 7 zit nu een kringloopwinkel en een dagbestedingsruimte van ’s Heeren Loo voor mensen met een verstandelijke beperking. De gemeente kijkt samen met ’s Heeren Loo of deze plek kan worden gebruikt voor de opvang van asielzoekers. ’s Heeren Loo vindt het gebouw niet meer geschikt en zoekt samen met de gemeente een nieuwe locatie of kijkt of een combinatie van beide mogelijk is. Zo blijft de dagbesteding in onze gemeente voor deze doelgroep behouden. 

Het college stelt voor om opvangplekken voor asielzoekers te maken in combinatie met woningen voor jongeren en starters in de buurt. Modulaire bouw biedt veel mogelijkheden, en de gemeente gaat in gesprek met de buurt om dit goed te plannen. 

Deze combinatie is gemaakt omdat er vanuit de samenleving vraag was naar woningen voor de inwoners van de gemeente. De gemeenteraad heeft in een nota gevraagd om bij het zoeken naar locaties te kijken naar mogelijkheden om verschillende functies te combineren, zoals flexwonen. 

Daarnaast willen we in Nijkerk ook een buddy-systeem opzetten. Hierbij worden vluchtelingen gekoppeld aan dorpsgenoten op basis van gelijke waarde en gedeelde interesses. Voor meer informatie:

• buddytobuddy.nl
• Zutphen - Buddy to Buddy
• Word buddy van een asielzoeker | Fedasil
   

De overheid is verantwoordelijk om overlast gevende asielzoekers aan te pakken. De overheid neemt verschillende maatregelen om overlast gevende asielzoekers aan te pakken. Bijvoorbeeld door een asielaanvraag sneller af te handelen en asielzoekers uit veilige landen versoberd op te vangen. Asielzoekers met ernstig overlast gevend gedrag kan de overheid in een handhaving- en toezichtlocatie plaatsen. De uitvoering van deze maatregelen gebeurt in nauwe samenwerking tussen het ministerie van Justitie en Veiligheid, gemeenten, het COA, de IND, de DT&V, Nidos, de politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak. Kijk voor meer informatie op de website van het COA COA - Overlast, criminaliteit en maatregelen | www.coa.nl